4. BỘ MÁY HÀNH CHÍNH ĐÀI LOAN
Đài Loan có một bộ máy hành chính cực kì hiệu quả với mức độ vi tính hoá mà đứa con vùng sâu vùng xa như mình yêu lấy yêu để. Thậm chí thời gian xử lý các thủ tục hành chính được nhiều bạn bè các nước phát triển khen ngợi là hiệu quả hơn hẳn Mỹ và các nước Châu Âu. Đây là lí do níu giữ rất nhiều người nhập cư. Ngoài tốc độ thì còn phải nói đến độ thân thiện của viên chức nhà nước. Lương nhân viên nhà nước ở Đài rất cao nhưng đừng nhìn vào lương mà đánh giá họ sướng, thật ra làm nhân viên nhà nước ở Đài đúng nghĩa là làm nô lệ cho dân luôn và không hề có chuyện ngồi đó “hành là chính” hay nạt nộ dân lành đâu nhé, đặc biệt tiền hối lộ không ai dám nhận đâu nên đừng đưa. Mỗi viên chức đều có đeo thẻ họ tên, chức vụ, bất cứ lúc nào dân cũng có thể bỏ phiếu hoặc kiện nếu thấy thích…Vì vậy, từ các loại cơ quan đến bệnh viện, bạn dễ dàng có được sự tiếp đãi và thái độ ngọt ngào như đang đi mua sắm. Thân thiện trở thành nghĩa vụ của công chức mà rất nhiều người Đài tự cho rằng nó đang trở nên thái quá và làm cho người dân ngày càng qúa đáng trong cư xử.
Minh bạch rõ ràng là linh hồn của bộ máy hành chính Đài Loan. Nên tiếp theo đây mình sẽ chia sẻ một số vấn đề liên quan đến vi phạm và án phạt mà các bạn mới sang đều phải rất chú ý.
5. HỆ THỐNG XỬ LÝ ÁN PHẠT ĐÀI LOAN
Mình đã học tập, sinh sống và làm việc ở Đài Loan 5 năm, ăn không ít phiếu phạt, tuy nhiên nó luôn không làm mình thất vọng về hệ thống thi hành án phạt rất rõ ràng. Nhớ năm 2018, vào một buổi chiều mát rượi, tâm trạng vui vẻ đi kiểm tra hòm thư.… món quà chào đón là tờ giấy phạt xe bị quá hạn kiểm tra chức năng thải khói hàng năm, điều đáng nói ở đây là xe mình bị chụp hình từ năm 2016 mà đến 2018 mình mới nhận được giấy phạt. Nó chỉ tóm trễ chứ không hề bỏ sót các bạn ạ!
Lúc đó mình cũng thấy ức lắm vì mức tiền phạt bị tăng lên gấp 3 hay 4 lần gì rồi với lý do nộp phạt trễ, mà nhà mình không hề nhận được giấy báo phạt nào trong vòng 2 năm đó. Mình cũng điện thoại đi hỏi, rồi nhân viên họ bảo làm đơn này kia khiếu nại, mò tới mò lui tốn hết bao nhiêu thời gian thanh xuân thì kết quả cuối cùng nó vẫn gửi mình tờ giấy phạt với QR Code mới để mình ra 7-11 đóng phạt. Sau lần đó thì nhà mình luôn chú ý cái hòm thư hơn vì lỡ may có bị chụp hình phạt thì cũng đóng liền tay. Thêm vào đó là mọi người cũng cần đặc biệt chú ý các hạn thuế, bảo hiểm xe này nọ, lơ ngơ là bị phạt như chơi.
Mấy hôm trước, mình thấy tin tức về các trường hợp được chỉ định cách ly tại nhà, nhưng không tuân thủ và bị phạt với số tiền 1 triệu Đài tệ (~750 triệu VND), hiện có 4 trường hợp . Lúc đó, mình và đồng nghiệp có nói, phạt thì phạt vậy nhưng giờ nó nói không có tiền thì làm được gì nó, cùng lắm bắt bỏ tù thôi. Có lẽ nhiều người có cùng suy nghĩ với mình, nên sáng nay đã có thông tin được đưa ra từ cơ quan thi hành án. Về số tiền phạt họ không hề nói giỡn nhằm mục đích hù doạ mà sẽ được thu về bằng bất cứ giá nào, và cách mà họ áp dụng là giấy phạt sẽ được truy xuất thông qua hệ thống bảo hiểm y tế nơi bạn làm việc. Bạn làm ở công ty nào thì họ sẽ thông qua công ty đó để khấu trừ số tiền phạt như một dạng hình thức trả góp. Đây là một điểm đặc biệt, vì vậy nếu bạn sẽ hoặc đang sinh sống tại một nơi có hệ thống thi hành án chặt chẽ như Đài Loan thì dưới đây là những điều bạn cần chú ý:
(a) Phiếu Đậu Xe
Ở Đài Loan bạn có thể tìm thấy các vị trí đậu xe ngay trên đường với các vạch được kẽ sẵn, sẽ không ai đứng tại chỗ để đợi thu tiền của bạn. Họ sẽ kẹp phiếu đậu xe vào kính chiếu hậu hoặc đuôi xe nếu là xe máy, và kẹp phiếu ở phía trước đầu xe nếu là xe hơi. Việc bạn cần làm là cầm phiếu đi đến các cửa hàng tiện lợi để đóng tiền. Kinh nghiệm của mọi người là hãy đóng nhanh nhất có thể vì chỉ cần bạn lỡ quên và không có thói quen kiểm tra online thì bạn rất dễ quên và số tiền phạt sẽ nhân lên nhiều lần theo thời gian bị quá hạn. Mình đã từng ăn số tiền phạt từ 20 đồng đã tăng lên thành mấy trăm đồng sau thời gian dài quên đóng). Ngoài ra, nếu bạn lái xe hơi thì việc đậu xe trái phép, bị công an kéo xe đi là chuyện như ở chợ. Mình cũng bị kéo xe đi cỡ có hai lần thôi, kiểu đậu tạm lên nhà lấy đồ rồi xuống ngay, may sao gặp phải mấy bác, mấy thím hàng xóm rảnh quá nhìn không vừa mắt nên gọi công an tới “kéo đi giùm”.
(b) Kiểm tra chức năng thải khói hằng năm
Đài Loan là một đất nước chú trọng bảo vệ môi trường, vì vậy họ không chỉ chú trọng phân loại rác thải mà còn chú trọng đến việc kiểm tra chức năng thải khói của các loại phương tiện giao thông. Mỗi năm xe phải được kiểm tra một lần, khoảng thời gian đưa xe đi kiểm tra thì sẽ căn cứ theo ngày cấp giấy tờ xe ( 發照日期) từ trước hoặc sau đó một tháng. Ví dụ ngày được in trên giấy tờ xe của mình là tháng 4 thì mình có thể đem xe đi kiểm tra vào khoảng tháng 3 đến tháng 5, không tốn phí. Xe càng “lớn tuổi” thì càng phải chú ý kiểm tra mục này, cả xe máy hay xe hơi nếu quên thì đều bị phạt khá nặng. Thường thì vào khoảng thời gian kiểm tra đều có các đội kiểm tra lập chốt chặn bất kì, ngoắc bạn vào kiểm tra biển số xe xong thả bạn đi, nếu xe bạn đã kiểm thì không sao, nếu bạn chưa kiểm thì không lâu sau chắc chắn giấy phạt sẽ tới tay bạn. Dĩ nhiên chỉ lập chốt chặn thì không kiểm tra được hết, nên họ còn chụp hình nữa bạn à, xe mình cũng bị chụp ảnh và phạt khi đang đậu xe đâu đó ngoài đường thôi. Nếu bạn không đem xe đi kiểm tra hoặc để quá hạn thì sẽ bị phạt, và nộp càng trễ thì số tiền càng được nhân lên. Nghiêm trọng hơn thậm chí bạn có thể nhận luôn giấy mời của toà án.
(c) Bị chụp ảnh
Riêng về khoản chụp ảnh này thì thường xảy ra với người tham gia giao thông. Đài Loan nổi tiếng với hệ thống giao thông khá tốt. Điều đó đồng nghĩa với việc chỉ cần bạn làm sai là có thể ăn phiếu phạt một cách đầy bất ngờ và nhanh chóng. Như chị gái mình là môt người lái xe mà cộng đồng mạng hay gọi là “ 三寶“, bả lái xe thì toàn 40km đến 50km trên giờ là hết cốt, vậy mà có một lần nhận ngay tờ giấy phạt vì quá tốc độ, ở một con đường vắng mà hai bên đều là ruộng. Vậy nên việc vi phạm giao thông như vượt đèn đỏ, không thắt dây an toàn, không đổi nón bảo hiểm, lấn tuyến, đậu xe sai…. thì cơ hội bạn ăn phiếu là khá cao. Chưa kể đến hiện nay Đài Loan còn áp dụng biện pháp “tố giác chia hoa hồng”, có nghĩa là các camera không chụp được ảnh vi phạm giao thông của bạn, nhưng những người dân hay người tham gia giao thông trên đường, kiểu xe trước xe sau thấy bạn vi phạm họ đều có quyền chụp ảnh và tố giác, sau đó được hưởng lợi chia phần trăm trừ số tiền phạt. Dạo này có khá nhiều người kiếm cơm từ cách này, chị đồng nghiệp mình hôm rồi mới nhận 1 phiếu phạt như vậy, vì quẹo phải không xi-nhan ở trên con đường trước nhà – con đường mà bả nói từ nhỏ đến giờ không ai xi nhan cả.1.200 đài tệ thế là bay, bả không cam tâm nên cũng cắt ảnh xe cảnh sát chạy phía trước cũng không bật xi nhan được ghi lại và đi tố lại. Nên là mỗi lần chị em mình ra đường hay thậm chí đi bộ thôi cũng phải chú ý vì sợ cảnh lơ ngơ làm sai không chỉ ăn phiếu phạt mà còn bị lên tin tức thì khổ.
(d) Các loại thuế và bảo hiểm
Nếu bạn sinh sống ở Đài Loan và có tham gia giao thông thì bạn cần đặc biệt chú ý đến các loại thuế và bảo hiểm. Riêng bảo hiểm thì thường họ sẽ chủ động liên lạc để nhắc nhở bạn gia hạn nhưng thuế thì sẽ được gửi giấy báo. Và chẳng may không để ý đi đóng thì số tiền phạt cũng sẽ được tính theo cách nhân lên từng ngày. Còn các loại thuế thì đều có quy định rõ thời gian phải đóng thuế trong năm: ví dụ thuế thu nhập thì vào tháng 5, thuế xe hơi có hai loại thu vào tháng 4 và tháng 7 (tổng cộng khoảng 12.000 NT, thuế này không lo đóng đàng hoàng thì tiền phạt rất là bất ngờ nhé).
(e) Bị kiện
Vì là đất nước tư bản nên con người nơi đây cũng có tư duy “hở tí là sẽ tố cáo lên các uỷ ban” và/hoặc “kiện ra toà”. Nếu như ở Việt Nam mọi người ngại quá trình thưa kiện phức tạp thì bên này sự tiện lợi của nó lại được người dân áp dụng một cách triệt để. Như hàng xóm nhà mình, xe mới dừng ở trước cửa nhà mình một xíu thôi thì bả đã đi ra và bảo khói xe nhà mình bay vào nhà bả, gọi bộ môi trường tới xử lý. Hay như câu chuyện hôm rồi chị em mình được một người bạn kể cho, bạn ấy nuôi một con chó và vô tình con chó của bạn ấy sủa làm cho người ta giật mình, chỉ bị giật mình không té không ngã không cắn gì cả, nhưng vài hôm sau bạn cũng bị kiện vì tội gây “ hoảng loạn tinh thần”, một là đóng phạt hai là ở tù bảy ngày. Vậy đó, nghe như chuyện hài nhưng là thật bạn ạ. Vì nhắc tới bộ môi trường nên mình cũng nhắc mọi người chú ý phân loại rác thải, nếu không phân loại bạn cũng sẽ nhận được giấy phạt và nếu vẫn tiếp tục vi phạm thì sẽ bị cấm không được đổ rác nữa.
(f) Sử dụng thuê bao trả sau
Mình không biết hiện tại quy định có thay đổi không nhưng nếu vào những năm đầu đại học khi mình làm thêm ở 台灣大哥大 thì quy định mở thuê bao trả sau không quá phức tạp: chỉ cần thời hạn lưu trú còn lại của bạn hơn 1 năm thì đã đủ điều kiện mở thuê bao, kèm theo đó là phí giữ chân tầm 3.000 Đài tệ sẽ được hoàn trả khi SIM hết hạn, và đóng trước phí điện thoại của 6 tháng đầu tiên. Vì vậy, nếu bạn sử dụng thuê bao trả trước thì không có gì cần chú ý, hết tiền thì nghỉ xài, nhưng nếu là thuê bao trả sau thì bạn nhất định phải thanh toán đủ tiền phí, nếu về nước hoặc ngưng sử dụng thì phải lên cửa hàng kết thúc hợp đồng, nếu không sau này bạn sẽ bị ghi nợ và có muốn quay lại đây cũng khó, có rất nhiều bạn đã phạm lỗi này nên bị từ chối nhập cảnh.
————————————————
CÒN NHIỀU LẮM, KHI ĐƯỢC RẢNH SẼ KỂ TIẾP!
————————————————
| NGHÌN LẺ MỘT THỨ VỀ ĐỜI SỐNG & VĂN HOÁ ĐÀI LOAN TỪ GÓC NHÌN CỦA SOLISE (PHẦN 1) | shorturl.at/kqNQU |
Để hiểu sâu sắc hơn về các khía cạnh tốt và cả không tốt của Đài Loan, các bạn có thể tham gia nhóm Đài Loan & Những Chia Sẻ Về Cuộc Sống (Link: http://bit.ly/33PPBfZ) để giao lưu với các thành viên đã “nằm vùng” khá lâu ở Đài.
Nhắc nhẹ: Đêm hôm viết què cả tay, rảnh tay share từ thiện dùm nha thiên hạ.
Photo source: Freepik
Solise Tales 